gülriz sururi ne demek?

Özhan Gülriz Cezzar¹²³ (24 Temmuz 1927,⁴⁵⁶ Kadıköy,⁷⁸ İstanbul - 31 Aralık 2018, İstanbul⁹), Türk tiyatro oyuncusu ve yazardır.

1962'de Engin Cezzar'la birlikte Gülriz Sururi - Engin Cezzar Tiyatrosu'nu kuran sanatçı; Kaldırım Serçesi, Keşanlı Ali Destanı oyunlarındaki rolleriyle tanınır. 1998 yılında Kültür Bakanlığınca verilen devlet sanatçısı unvanına layık görülmüştür. Anı, roman, öykü türlerinde yayımlanmış kitapları vardır.

Yaşamı

Sultan II. Abdülhamid, amcası Abdülaziz'in ölümünden sorumlu olduklarına inandıklarını tutuklatarak Yıldız Sarayı'nda kurdurduğu büyük bir çadırda toplanan özel mahkemenin karşısına çıkarttı. Bu mahkemenin başkanlığını yapan kıdemli ceza hâkimi Ali Sururi Efendi, Gülriz Sururi'nin büyükbabasının babasıydı. Şûrâ-yı Devlet başkanı olan Nazif Sururi Bey ise büyükbabasıydı. Babası ilk operet kurucularından Lûtfullah Sururi Bey, annesi de opera sanatçısı Suzan Lütfullah'tır.¹⁰ Babası Lûtfullah Sururi Bey aynı zamanda Ali Sururi'nin de abisidir.

1927 yılında İstanbul'da doğdu.¹¹¹²¹³ İlk kez 1942'de İstanbul Şehir Tiyatrosu Çocuk Bölümü'nde sahneye çıktı. İstanbul Belediye Konservatuvarı Tiyatro ve Şan Bölümlerinde eğitim gördü. Konservatuvarı bitiremeden bazı özel topluluklarda çalışmaya başladı. 1955'te Muammer Karaca Topluluğu'nda profesyonel sanat yaşamına başladı. 1960'ta Dormen Tiyatrosu'na geçti. 1961'de, bu toplulukta sahnelenen Sokak Kızı İrma'daki rolüyle en iyi kadın oyuncu olarak İlhan İskender Armağanı'nı kazandı.

1962'de tiyatrocu Engin Cezzar'la evlendi.¹⁴ Aynı yıl eşi ile birlikte Küçük Sahne'de Gülriz Sururi - Engin Cezzar Tiyatrosu'nu kurdu. Sokak Kızı İrma, Ferhat ile Şirin, Teneke gibi pek çok oyunda rol aldı. 1966'da "*Teneke"*oyunundaki rolüyle İlhan İskender En İyi Kadın Oyuncu Armağanı'nı bir kez daha kazandı. Aynı yıl Türk Kadınlar Birliği'nce "Yılın Kadını" seçildi. Haldun Taner'in yazdığı, Genco Erkal'ın yönettiği ve ilk olarak 31 Mart 1964'te sahnelenip uzun süre kapalı gişe oynayan "Keşanlı Ali Destanı"nda "Zilha" rolündeki başarısıyla ünü arttı.¹⁵

1971'de Hint Kumaşı adlı oyundaki rolüyle En İyi Kadın Oyuncu Ödülü'nü üçüncü kez kazandı. 1979-1980 mevsiminde Mehmet Akan'la birlikte, topluluğun o güne dek sahnelediği oyunlardan Uzun İnce Bir Yol adlı bir derleme yaptı ve gösteriminde oynadı.

Edith Piaf'ın yaşam öyküsünden Başar Sabuncu'nun oyunlaştırdığı Kaldırım Serçesi adlı oyun ile müzikli tiyatro sanatçısı olarak ustalığını gösterdi.¹⁶ 1982-1983 sezonunda bu oyundaki yorumuyla Avni Dilligil En İyi Kadın Oyuncu Ödülü'nü, İzmir Gazeteciler Derneğinin Altan Artemis Ödülü'nü ve Milliyet gazetesinin 1983 Süperstar Tiyatro Oyuncusu Ödülü'nü kazandı. Engin Cezzar'ın uyarladığı ve yönettiği "Filumen,¹⁷ Edward Albee'nin "Tatlı Para" (özgün adı: Everything in the Garden),¹⁸ Bilgesu Erenus'un yazdığı, Rutkay Aziz'in sahnelediği "Halide"¹⁹ gibi oyunlarda rol aldı.

Dramdan güldürüye ve müzikli oyuna dek her çeşit eserde rol alan Sururi, oyunculuğunun dışında Türk tiyatrosunda yöneticilik de yaptı.

Anılarını yazarak yazarlığa başladı ve anılarını üç cilt olarak yayımlamış ve bir roman, bir öykü kitabı ve gazete yazılarından bir derleme de yayımlamıştır.²⁰

1990'lı yıllarda televizyon için "A La Luna" isimli yemek programını sundu. Bu programına Barış Manço, Aziz Nesin ve Ali Kırca gibi isimler konuk olmuştu.

1998 yılında Kültür Bakanlığınca verilen devlet sanatçısı unvanını aldı.

1999’da kaleme aldığı "Söyleyeceklerim Var" oyununun ardından sahnelere veda etti.²¹

2008 yılında Fosforlu Cevriye romanını müzikale uyarlayarak Ankara Devlet Tiyatrosu'nda sahneledi. Suat Derviş, 1940'larda yazdığı bu romanı 1969'da Sururiye ithaf edip Cevriye'yi oynamasını istemiş ancak bu proje o zaman gerçekleşememişti.²²

Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi öğrencilerinin kurduğu Konçinalar Kumpanyası adlı toplulukla 2008'de kendisinin yazıp yönettiği "Biz Sıfırdan Başladık" adlı oyunu sahneye koydu.²³ Oyuncu 31 Aralık 2018'de 89 yaşında İstanbul'da öldü. Cenazesi Feratpaşa Mezarlığı'nda toprağa verilmiştir.²⁴²⁵

Rol aldığı bazı tiyatro oyunları

Söyleyeceklerim Var: Gülriz Sururi - Gülriz Sururi-Engin Cezzar Tiyatrosu - 1997
Kaldırım Serçesi: Başar Sabuncu - Şan Tiyatrosu - 1983
Kabare: Joe Masteroff - Gülriz Sururi Engin Cezzar Tiyatrosu
Keşanlı Ali Destanı: Haldun Taner - Gülriz Sururi Engin Cezzar Tiyatrosu - 1963
Sokak Kızı İrma: Alexandre Breffort\Marguerite Monnot - Dormen Tiyatrosu - 1961
Sözde Melekler: Dormen Tiyatrosu - 1959

Yönettiği tiyatro oyunları

Kısmet: Adana Devlet Tiyatrosu
Fosforlu Cevriye (müzikal): Ankara Devlet Tiyatrosu
Biz Sıfırdan Başladık: Konçinalar Kumpanyası

Yazdığı tiyatro oyunları

Kısmet

Kitapları

Kıldan İnce Kılıçtan Keskince (anı), Doğan Kitap, İstanbul, 1978
Biz Kadınlar (deneme), Dışbank Yayınları, İstanbul, 1987.
Bir An Gelir (anı), Doğan Kitap, İstanbul 2003.
Girmediğim Sokaklarda (öykü), Doğan Kitap, İstanbul, 2003.
Gülriz'in Mutfağından (yemek), Doğan Kitap, İstanbul, 2003.
Seni Seviyorum (roman), Doğan Kitap, İstanbul, 2004.

Ödülleri

1961 En İyi Kadın Oyuncu dalında İlhan İskender Armağanı, Sokak Kızı İrma'daki rolüyle
1962 En İyi Kadın Oyuncu dalında İlhan İskender Armağanı, Teneke'deki rolüyle
1971 En İyi Kadın Oyuncu dalında İlhan İskender Armağanı, Hint Kumaşı'ndaki rolüyle
1983 Avni Dilligil En İyi Kadın Oyuncu Ödülü, Kaldırım Serçesi'ndeki rolüyle
1983 İzmir Gazeteciler Derneği Altan Artemis Ödülü'
1983 Milliyet gazetesi Süperstar Tiyatro Oyuncusu Ödülü
22. Sadri Alışık Tiyatro ve Sinema Oyuncu Ödülleri Onur Ödülü